Kim jestem? Kim jest JA?
Jeśli masz trudność odpowiedzenia sobie na to pytanie, a każdy ma, to zadaj sobie ciekawsze i ważniejsze: dla kogo jestem? Odpowiedź na nie wszystko Ci wyjaśni.
A.M.D.G.
G.Kelley, nurt psychologii poznawczej: Człowiek jest badaczem rzeczywistości. Niczym naukowiec, buduje własnymi narzędziami oraz własnym językiem teorie dotyczące świata oraz siebie. Tworzy swój własny, unikalny roboczy model rzeczywistości, który pozwala mu ją odczytywać i rozumieć.
JA poznajemy, porównując siebie z innymi ludźmi i oceniając: co mamy podobnego, a czym się różnimy; co jest zgodne z naszym doświadczeniem, a czego doświadczamy odmiennie. A zatem testujemy nasze robocze modele, różnicując je: podobieństwo - przeciwieństwo. Sami oceniamy, co bardziej do nas pasuje, co JA o tym sądzę. Co sądzi o tym mój Stwórca, którego prawo jest przejrzyste i doskonałe - i mamy wybór pokory (dobrowolnej zgody) albo pychy (dobrowolnej tułaczki po bezdrożach "sam wiem lepiej"). Opieramy się o nasze unikalne doświadczenia i przeżycia wewnętrzne, budujemy nasz własny, spójny i swoisty model świata. I testujemy go w laboratorium życia. Teorie i założenia, które dobrze "pracują" dla nas, wcale nie muszą w przypadku innych. I vice versa.
Nasz model JA, czyli nasz konstrukt osobisty, właśnie dlatego jest zupełnie unikalny. JA jest niepowtarzalne. Jesteś wyposażony przez Boga dokładnie tak, jak tego potrzebował dla powołania Ciebie do realizacji wspólnego planu, wielkiej przygody życia wiecznego. Niczego Ci nie brakuje, nie jesteś bez celu. Przy czym rzeczywistość obserwowana z zewnątrz, oczami kogoś innego, jawi się już odmiennie w wielu szczegółach - bo konstruowana jest w umyśle innej osoby, zgodnie z jej powołaniem, talentami i na jej unikalne potrzeby. Śmieszne (lub straszne) wydaje się zatem twierdzenie innych ludzi, że lepiej od nas rozumieją nasz własny model, nasze JA. Jak bardzo nieuprawnione jest rozszczenie sobie pretensji innych ludzi do naszego JA, do oceniania go i zarządzania nim według własnych lub dziedziczonych poglądów. JA jest tylko tym, co my sami uznamy za JA, co sami przetestujemy i co włączymy do naszego konstruktu osobistego. Uwaga: to zakłada uczciwą pracę nad sobą.
Psycholog nie może Ci powiedzieć, albo za Ciebie orzec, jakie jest Twoje JA. Ale może Ci pomóc je poznawać, uwalniać od obcych wpływów i (re)konstruować bardziej w zgodzie z Tobą. Sprawdzić, czy Twoja teoria dobrze dla Ciebie pracuje i nie stwarza konfliktów wewnętrznych; czy nie kłóci się z prawem podstawowym, naturalnym. Psycholog pomoże też urealnić i adaptować sposoby, jakimi JA będzie o sobie dawało znać na zewnatrz, w relacjach i działaniu. Ta przestrzeń należy do Ciebie i tylko Ty za nią odpowiadasz - przed sobą.
Psychologia Gestalt: Naszą uwagę w danej chwili skupiamy na ułamku, wycinku rzeczywistości. W danej chwili, nasza uwaga selekcjonuje i przerzuca spostrzeganie i myślenie na jeden element, na dany obszar. Szersze od pola uwagi jest nasze pole świadomości - obejmuje naszą wiedzę, uczucia i wszystko, czego jesteśmy aktualnie świadomi, co składa się na naszą jaźń. Jednak istnieje jeszcze szersze, indywidualne pole każdego człowieka - jego pole fenomenologiczne, czyli wszystko to, co osoba pamięta i co wyparła, co inni jej wmówili, co sama kiedyś przeżyła i co obecnie przeżywa, jej plany, zamiary, marzenia, ideały - całe universum naszej tożsamości.
Naszym JA jest to wszystko, co w polu fenomenologicznym jest niezmienne, trwałe, najgłębsze. Nie chwilowe emocje, ulotne myśli lub zachowania, ale to, co one wszystkie mają wspólnego i co zawsze jest dla nich wspólne i stałe. JA jest nienaruszalne, nieodmienne, znaczące, leżące u sedna spraw. Swojego prawdziwego JA nie da się zmienić ani zgubić, można go jedynie nie rozpoznać. Bóg nadał Ci Twoje JA, a On nie zmienia zdania i nie popełnia pomyłek: kocha Twoją osobę i tożsamość. Nie zmieniają tego złe czyny, a jedynie utrudniają uświadomienie sobie tego Tobie i przylgnięcie do dobra. JA jest ukrytą doskonałością, którą nosimy w sobie i jest w pełnej harmonii ze wszystkim, bo tak zostaliśmy wymyśleni i podtrzymywani w istnieniu.
JA nie jest znane nawet nam samym w pełni. Możemy stopniowo, poprzez relacje, kontemplację i komunię Boga - miłości, uważność i samoświadomość, odkrywać je. I możemy dostosowywać nasze życie, aby było dobre. Aby realizowało naturę i ideały człowieczeństwa, aby życie stanowiło dla prawdy i rzeczywistości harmonijne domknięcie. To poszukiwanie Prawdy i Miłości, która się objawiła w naszym życiu. Stajemy się bardziej kimś, gdy dążymy do jedności z własnym JA, które wcale nie jest własne (na własność). Jest ono bezcennym brylantem Prawdy o nas, który możemy stopniowo wydobywać na światło dzienne, pracowicie szlifować i właściwie eksponować, aby zalśnił dla nas i innych.
Psycholog może Ci towarzyszyć w Twojej misji domykania, dopełniania obrazu siebie - aby Twoje życie stawało się spójne z Twoim JA, bardziej autentyczne i kompletne. Nie w sensie zaspokajania zachcianek, ale rozbudzania tęsknoty za prawdą i dobrocią. Niosące poczucie większej pełni oraz harmonii z naturą wewnątrz i wokół Ciebie, z innymi osobami.
Autor artykułu: Marek Pietrachowicz.